آشنایی با نشانه های سلامت نوزاد موضوع مهمی است که باید به تمامی والدین آموزش داده شود. درصورتی‌که شما با نشانه های سلامت نوزاد آشنا باشید سریع‌تر متوجه مشکلات و بیماری‌ها شده و می‌توانید به‌موقع برای درمان اقدام نمایید. علاوه بر این در صورتی که نسبت به این نشانه‌ها آگاهی داشته باشید بسیاری از نگرانی‌های آن‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند زیرا متوجه خواهید شد بسیاری از مسائل نگران کننده برای شما مثل مشکلات مربوط به خواب نوزاد موضوعاتی بسیار ساده و حتی طبیعی هستند. به همین خاطر ما در این مطلب راجع به نشانه های سلامت نوزاد صحبت خواهیم کرد.

نشانه های سلامت نوزاد

هر نوزادی بعد از تولد در بیمارستان، معاینه و مورد سنجش قرار می‌گیرد. این ارزیابی ها در نوبت های مختلف در ماه ها و سال های بعد نیز ادامه دارد. علاوه بر ارزیابی هایی که توسط متخصصین صورت می‌گیرد، شما باید نسبت به نشانه های سلامت در کودک خود اطلاعات کافی داشته باشید، تا در صورت مشاهده علائم نامتعارف برای درمان و اقدامات لازم به متخصص مراجعه نمایید.

نشانه های سلامت جسمی نوزاد

به‌طورکلی نشانه های سلامت نوزاد به دو دسته نشانه‌های سلامت جسمی و روحی تقسیم می‌شوند. نشانه‌های سلامت جسمی به آن دسته از نشانه‌هایی گفته‌می‌شود که سلامت کارکرد اندام‌های بدن و نبودمشکلات فیزیولوژیکی را مورد توجه قرار می‌دهد. در ادامه مهم‌ترین نشانه های سلامت جسمی نوزاد را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.

تقاضای تغذیه

درخواست تغذیه ساده‌ترین و پرتکرارترین نشانه‌ای است که از سلامت نوزاد شما خبر می‌دهد. نوزادان معمولاً در روزهای اولیه پس از تولد دفعات بیشتری به تغذیه نیاز دارند. این مسئله به این خاطر است که توانایی مکیدن در آن‌ها ضعیف‌تر است و به همین دلیل آن‌ها در هر وعده شیر کمتری می‌خورند. به‌تدریج و با قوی‌تر شدن توانایی مکیدن در نوزاد، آن‌ها در هر وعده شیر بیشتری می‌خورند و در نتیجه تعداد دفعات تقاضا برای تغذیه کاهش پیدا می‌کند. از آنچه گفته‌شد نتیجه‌می‌گیریم که تقاضای بیشتر کودکان برای تغذیه در سنین پایین‌تر و تقاضای کمتر آن‌ها در سنین بیشتر، هردو نشانه سلامت نوزاد هستند. درصورتی‌که احساس می‌کنید فرزندتان برای تغذیه تمایلی نشان نمی‌دهد بهتر است با یک متخصص دراین‌باره صحبت کنید

خواب کافی از نشانه های جسمی سلامت نوزاد

به‌مرور و با بالاتر رفتن سن نوزاد خواب آن‌ها نظم بیشتری پیدا خواهد کرد. آن‌ها معمولاً در طول شب دفعات کمتری بیدار می‌شوند و بی‌قراری نیز کاهش پیدا می‌کند. اگر نوزاد شما همچنان مانند روزهای اول تولد در خوابیدن با دشواری روبه‌رو است و خواب منظمی ندارد بهتر است دراین‌باره از یک متخصص کمک بگیرید.

دفع مناسب

فرزند شما در طول روز بین 8 تا 10 بار نیاز به تعویض پوشک دارد. این موضوع نشان‌دهنده آن است که دستگاه گوارش نوزاد به‌خوبی کار می‌کند. اگر احساس می‌کنید تعداد دفعات دفع در نوزاد شما کمتر از این است یکی از نشانه‌ها آن است که دست خود را روی شکم نوزاد قرار دهید. در حالت طبیعی شکم نوزاد حالت بادکنکی و نرمی دارد اما یکی از نشانه‌های یبوست این است که شکم نوزاد سفت شده باشد.

بهتر است علاوه بر تعداد دفعات، به شکل مدفوع و ادرار نوزاد نیز توجه داشته باشید. مدفوع کودک باید به شکل جامد باشد. اگر احساس می‌کنید مدفوع بیش‌ازحد سفت است این به آن معناست که بدن نوزاد کم­ آب شده و اگر نوزاد دچار مدفوع آبکی یا اسهال شده باشد بهتر است با یک متخصص کودک مشورت نمایید. وجود خون یا هر ماده دیگر در مدفوع نوزاد موضوعی است که باید موردبررسی قرار بگیرد.

افزایش تدریجی قد و وزن

قد و وزن نوزاد به‌تدریج و با افزایش سن بیشتر خواهد شد. بهتر است قد و وزن او را مرتب اندازه‌گیری کرده و با جدول معیار مطابقت دهید. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که برخی کودکان آهنگ رشد سریع‌تر یا کندتری نسبت به سایر همسالان دارند و این مسئله به‌تنهایی نمی‌تواند موضوع نگران‌کننده‌ای باشد. بااین‌حال بهتر است درصورتی‌که راجع به این موضوع نگرانی دارید آن را با پزشک فرزندتان درمیان بگذارید. به‌طورکلی یک الگوی رو به رشد از اندازه قد و وزن نوزاد معرف نسبتاً دقیقی از سلامت وی خواهد بود.

الگوی رشدی مطابق با سن کودک

همه کودکان می‌بایست در یک بازه زمانی مشخص توانایی‌های خاصی را به دست آورند. برای مثال آن‌ها باید بتوانند در یک‌سالگی راه بروند و یا در دوسالگی با کلمات و جملات کوتاه صحبت کنند. یکی از نشانه های سلامت نوزاد این است که این توانایی‌ها را در بازه سنی مناسب به دست آورده باشد. نوزادانی که در رسیدن به هریک از این توانایی‌ها با تأخیر مواجه باشند احتمالاً می‌بایست مورد بررسی‌های دقیق‌تری قرار بگیرند.

نشانه های سلامت روحی نوزاد

نشانه های سلامت نوزاد تنها محدود به سلامت جسمی نیست. سلامت روحی و توانایی‌های ذهنی کودک نیز ازجمله مسائلی است که باید به آن توجه داشته باشید و درصورتی‌که احساس می‌کنید فرزندتان در این زمینه‌ها دچار مشکل است از یک روانشناس کودک کمک بگیرید. توجه داشته باشید که یادگیری برخی از توانایی‌ها دارای زمان بحرانی هستند و اگر این بازه زمانی بگذرد احتمالاً کودک قادر نخواهد بود که این عقب‌افتادگی را جبران کند. درنتیجه بهتر است به نشانه‌های سلامت روحی نوزاد توجه کافی داشته باشید و در صورت بروز هرگونه مشکل برای رفع آن اقدام نمایید. 

ارتباط برقرار کردن با اطرافیان

کودک شما باید بتواند با اطرافیان ارتباط برقرار کند. این ارتباط در ابتدا با مراقب اصلی کودک که غالباً مادر است صورت می‌گیرد و سپس به سایر اطرافیان تعمیم پیدا می‌کند. آن‌ها به‌تدریج چهره‌های آشنا را بازشناسی می‌کنند و با آن‌ها ارتباط دوستانه‌ای برقرار می‌کنند. درصورتی‌که فرزند شما نسبت به اطرافیان حساسیتی ندارد و یا از تماس فیزیکی و برقراری ارتباط معذب می‌شود بهتر است دراین‌باره با یک متخصص مشورت نمایید.

توجه به محیط اطراف از نشانه های روحی سلامت نوزاد

یکی از نشانه های سلامت نوزاد این است که نسبت به محیط پیرامون خود توجه نشان دهد. نوزادان سالم معمولاً به صداها و یا هرگونه محرک دیگری در محیط به‌صورت مثبت یا منفی توجه نشان می‌دهند. آن‌ها معمولاً مجذوب اشیا می‌شوند و برای مدتی به آن‌ها خیره شده یا سعی می‌کنند با به دست گرفتن یا به دهان بردن آن‌ها این اشیا را شناسایی کنند. به‌طورکلی می‌توان گفت تمایل به کشف محیط اطراف و توجه نشان دادن به پدیده‌های موجود در اطراف نوزاد از نشانه‌های سلامت ذهنی او هستند.

یادگیری تدریجی

مهارت‌ها و دانسته‌های فرزند شما به‌مرورزمان افزایش پیدا می‌کند. برای مثال آن‌ها به‌تدریج یاد می‌گیرند که راه بروند، اشیا را در دست نگه دارند و از کلمات برای صحبت استفاده کنند. یکی از نشانه‌های اصلی سلامت روان در کودک شما این است که این یادگیری‌ها در او رو به افزایش باشند. اگر احساس می‌کنید علی‌رغم تکرار و آموزش به فرزندتان او برخی از مسائل را یاد نمی‌گیرد بهتر است این موضوع را موردبررسی بیشتری قرار بدهید.

وجود بازتاب‌ها به‌عنوان یکی از نشانه های سلامت نوزاد

نوزادان در ماه‌های نخستین پس از تولد توانایی‌های ضعیفی برای مراقبت از خود و یا انجام کارها به‌صورت ارادی دارند. در این ایام بیشتر رفتارهای آن‌ها به‌صورت بازتاب و غیرارادی صورت می‌گیرد. اگرچه این بازتاب‌ها نشانه سلامت نوزاد و تضمینی برای عملکرد مناسب او در محیط هستند اما باید در زمان مشخصی نیز پایان پیدا کنند و درصورتی‌ که بعد از این زمان نیز در نوزاد باقی مانده باشند می‌بایست برای بررسی‌های بیشتر در ارتباط با سلامت دستگاه عصبی کودک اقدام نمایید. ازجمله مهم‌ترین بازتاب‌های نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

بازتاب‌مکیدن

بازتاب مکیدن که از ابتدای تولد وجود دارد و می‌بایست در 3 یا 4 ماهگی از بین برود به این معناست که با قرار دادن هر چیزی درون دهان نوزاد او شروع به مکیدن آن خواهد کرد. این بازتاب در ماه‌های اولیه تولد به کودک کمک خواهد کرد که بتواند از سینه مادر شیر بخورد. با عبور کودک از سنین 3 یا 4 ماهگی رفتار مکیدن سینه مادر از حالت بازتاب خارج شده و به یک رفتار ارادی تبدیل می‌شود.

بازتاب پلک‌زدن از نشانه های سلامت نوزاد

بازتاب پلک‌زدن که تا سنین بزرگسالی نیز باقی می‌ماند، به این معناست که چنانچه نوری را به‌صورت مستقیم به سمت چشم کودک بگیرید، نوزاد چشمانش را می‌بندد و پلک می‌زند. همان‌طور که گفته‌شد بازتاب پلک زدن برخلاف سایر بازتاب‌ها از بین نخواهد رفت و تا بزرگسالی نیز باقی خواهد ماند.

بازتاب مورو

بازتاب مورو که از آن به‌عنوان بازتاب از جا پریدن نیز نام برده می‌شود به این معناست که اگر در اطراف نوزاد صدای بلند و ناگهانی ایجاد شود نوزاد سرش را به عقب خم کرده و دست‌هایش را نیز از دو طرف باز می‌کند. این بازتاب می‌بایست نهایتاً در سنین 6 ماهگی از بین برود.

بازتاب قدم برداشتن

اگر نوزاد را در حالت ایستاده و صاف نگه دارید به شکلی که پاهایش به زمین یا هر سطح صاف دیگری تماس داشته باشد او حرکاتی شبیه به قدم برداشتن را نشان خواهد داد. بازتاب قدم برداشتن در سنین 3 تا 4 ماهگی از بین می‌رود و در سنینی که کودک درحال یادگرفتن راه رفتن است مجدداً آشکار خواهد شد. اما این بار از حالت بازتاب خارج‌شده و بیشتر جنبه ارادی پیدا می‌کند.

بازتاب بابینسکی

بازتاب بابینسکی به این معناست که در صورت تحریک کف پای نوزاد او انگشتان پایش را از یکدیگر باز می‌کند و شست پا را به سمت بالا می‌کشد. این بازتاب می‌بایست در فاصله سنین 6 تا 9 ماهگی از بین برود. درصورتی‌که کودکی تا سن دوسالگی این بازتاب را نشان بدهد بهتر است برای بررسی بیشتر به یک متخصص مراجعه کنید.

بازتاب چنگ زدن

واکنش چنگ‌زدن برای اکثریت افراد موضوع آشنایی است. این بازتاب به این صورت است که با قراردادن هر شیئی در دست نوزاد، او انگشتانش را به دور آن جمع می‌کند. و به عبارتی در تلاش‌است تا آن را در دست نگه دارد. این بازتاب می‌بایست در حدود 6 ماهگی از بین برود.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می توانید از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول